Gaziantep Üniversitesi (GAÜN) Güzel Sanatlar Fakültesi Dekan Yardımcısı Yrd. Doç. Dr. Elif Şenel tarafından hazırlanan “Post-Panoptikon” resim sergisi 2-19 Mart 2016 tarihleri arasında İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı Ahmet Adnan Saygun Sanat Merkezinde sergilendi.
Sergi hakkında bilgi veren Yrd. Doç. Dr. Elif Şenel, hapsedilme ya da kapatılma kontrol altına alınmak istenen zihinlerin ve bedenlerin maruz kaldığı bilinçli eylemler olduğunu belirtti. Yrd. Doç. Dr. Şenel, “Altı oyulup sorgulanmadıkça gerçekliğini kolaylıkla hissettirmeyen başka bir tutsaklık türü ise görünürde masum olsa da insanlık adına yıkıcı etkiye sahiptir. Bu hapis hâlinden kastedilen, somut anlamıyla kapatılma değil, daha ziyade bir gizli göz tarafından mütemadiyen izlenme yoluyla insanların kendilerini en özgür hissettikleri anlarda bile tutsak olmalarını arzulayan distopyalardır. Söz konusu gizli göz, düzenli ve disipline edilmiş bir toplumun düşünü görür. Siyasi, ekonomik ya da her ne tür kaygı ile olursa olsun, güç elde etmek ve devamlılığını sağlamak, toplumları disipline edebilmekten geçer. Disiplin burada katı ve kötü yaptırımlar olarak algılanmaktan ziyade, toplumları eğitmeye ve iyileştirmeye yönelik bir dizi hizmet olarak sunulmaktadır. Bu yolda oluşturulmak istenen disiplinin temelini sağlamlaştıran en etkili yöntem ise sürekli gözetim ve denetimdir. Hegemonyanın, bir hedef kitleyi gözetim altında bulundurmak ve denetlemek suretiyle sağlanması pek mümkündür” diye konuştu.
Gözetim esaslı kapatılmanın, Panoptikon kavramını akla getirdiğini ifade eden Yrd. Doç. Dr. Şenel, şunları söyledi: “Bu kavram günümüzde, gözetleyen ve gözetlenenlerin oluşturduğu bir sahne üzerinden, yönetmeni ve oyuncuları, kuklacıyı ve kuklaları, zengini ve yoksulu, güçlüyü ve güçsüzü görselleştirerek, gözetleme, kapatılma, tecrit, ötekileştirme gibi konuların ifade aracı hâline gelmiştir. Gelişen teknoloji ve bilişim teknolojileri sayesinde her geçen gün, insanların göz önünde olmasını sağlayan yeni buluşlar ortaya atılmaktadır. Gözetim esaslı toplumlarda, özellikle sosyal platformlar aracılığıyla gözetim kanallarına gönüllü olarak giren ve orada kendine bir yer edinen bireylerin sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Gözetlendikçe gözetlenmekten haz duymaya başlayan insanlar, kendi gözetleme makinelerinin operatörü olarak etki alanına girmekte ve kendileri için açtıkları pencerelerden dışarıya (içeriye) öz yaşamlarını sahnelemektedirler. Bu gösterme-gözetlenme hâli ile birey, bir haber kaynağı olarak sürekli göz önünde olmakta, bu da kontrol gücünün devamlılığına hizmet etmektedir. Çağdaş dünyanın gözetim toplumlarını ifade eden bu durumu Post-Panoptikon kavramı ile açıklamak mümkündür.”
Yrd. Doç. Dr. Elif Şenel, “Bireysel gözetlenmeler bağlamında 22 Ağustos-22 Eylül 2014 tarihli “Gözetle-Me!” serisinin devamı niteliğinde olup ortak kavram ve kaygılarla oluşturulan, üstüne yığınsal bir gözetlenmeyi dert edinerek Panoptikon ve Post-Panoptikon kavramlarından ilham alan “Post-Panoptikon” sergisi, çağcıl insanın gerçeğine odaklanmakta ve bu gerçeği resimsel düzlemde soyutlamalar yaparak yorumlamaktadır” diye konuştu.
